Czy Windows może zastąpić Linuxa?

Lata temu przeżywałem okres fascynacji Linuxem. Pierwszą dystrybucją, którą zainstalowałem bodajże z 5 płyt CD był Mandrake Linux (kontynuowany jako Mandriva - obecnie nie jest już utrzymywana). Potem, o ile mnie pamięć nie myli, był Slackware i Slax (jego mniejszy kuzyn-portable).

Linuxy i konsola

Bardzo lubiłem dystrybucje Live CD. Wszystko zaczęło się, gdy popsułem bootloadera z instalacją Windows XP i przez kilka dni w domu nikt nie mógł używać komputera (no poza mną - linuksiarzem). Mieliśmy wtedy tylko jeden komputer (jakiś AMD Duron 800 Mhz), więc rodzina szybko wywarła na mnie wpływ i posprzątałem po sobie formatując cały dysk twardy, razem ze swoją świętą instalacją Linuxa. Nie chcąc w przyszłości psuć domownikom partycji z systemem operacyjnym, zacząłem szukać “bezpieczniejszych” alternatyw.

Plusem systemów Live CD było to, że nie wymagały instalacji. Całość ładowana była do pamięci RAM, tak więc zaraz po włożeniu płytki mieliśmy w pełni działającego Linuxa. Problemem było zapisywanie swojej pracy i stanu systemu, jednak wspomniany Slax potrafił robić “snapshoty” i poprzez definicję modułów startowych, jakie miały zostać załadowane przy następnym rozruchu, mogliśmy bez problemu wznowić poprzednią sesję.

Ale wiecie co? Ciągłe wkładanie i wyciąganie tej płyty w cale nie było takie wygodne. Poszedłem więc o krok dalej w tworzeniu swojego idealnego środowiska i złamałem wszelkie zasady ładując dystrybucję Live CD z dysku twardego do pamięci. Dla domowników cała operacja była transparentna, bo na dyskietce miałem bootloadera lilo ze Slax’em. Zatem udało mi się zamienić płytę na dyskietkę. Tak. Szczerze, nie wiem co mną wtedy kierowało, ale jak tego dokonałem znajdziecie w poście, który napisałem 10 lat temu! W rzeczywistości wtedy zaczęła się moja przygoda z pisaniem (i na szczęście szybko się skończyła :D).

Konsola!

Wszystkiemu winna była konsola. Wklepywanie komand w terminalu sprawiało mi tyle przyjemności, że po pewnym czasie w ogóle przestałem używać GUI (KDE, Gnome) i myszy. Koajrzycie EKG (Eksperymentalny Klient Gadu-Gadu)? To był dopiero hardkor. Poza surfowaniem po necie wszystko robiłem z poziomu terminala:, IRC, bash, python, vim i to poczucie “hakowania” było uzależniające.

Zawodowy Windows!

Po okresie “trybu tekstowego” wróciłem do normalności i Windowsa, na którym był większy wybór narzędzi do obróbki audio i edycji nut (jak wiecie zajmuje się tym w tak zwanym “międzyczasie”). Na początku przełączałem się między systemami, w zależności od tego co w danej chwili było mi potrzebne. Z czasem jednak godziny spędzane na Windowsie zaczęły przeważać i swoje “hakersko”-programistyczne nawyki zacząłem też tam przenosić. Poznałem platformę .NET, C#, VB. Na studiach wszystkie projekty pisałem w C# i w tym kierunku poprowadziłem swoją karierę. Związałem się zawodowo z Windowsem i chcąć nie chcąc musiałem zacząć szukać narzędzi, które wypełniłyby lukę po terminalu z Linuxa.

posh - zastępca basha

posh (PowerShell) okazał się kapitalnym zamiennikiem. Nie dość, że mogłem ponownie klepać sobie komendy z terminala (nawet nazywające się tak samo, ale o tym zaraz), to świetnie sprawdził się jako pomoc w automatycji zadań, a jego integracja z .NET dostarczała ogromne możliwości eksperymentowania z punktu widzenia programisty. Serio, jeśli jeszcze nie korzystałeś z PowerShella w inny sposób, niż jak z “linii komend” i zamiennika cmd.exe, koniecznie poświęc mu trochę czasu. Taka znajomość zaprocentuje. Mam nadzieję, że bardzo szybki przegląd ciekawostek posh’a zachęci Cię do poznania tej “linuxowej części windowsa” :)

cmdlet i alias

cmdlet jest jakby .NET’owym obudowaniem zwykłego polecenia. Powrzechnie jest przyjęte nazywać je zgodnie ze schematem Czasownik-Rzeczownik, np. Get-Location. Wspominałem wyżej o takich samych nazwach komend, odpowiednikach Linuxowych: w rzeczywistości są to aliasy do innych cmdletów.

alias	cmdlet
pwd	Get-Location
ls	Get-ChildItem
cd	Set-Location
ps	Get-Process
mv	Move-Item
cp	Copy-Item
man	help
rm	Remove-Item
cat	Get-Content
grep	Select-String
kill	Stop-Process

Dla niezaznajomionych z terminologią basha jego odpowiedniki w posh’u z pewnością okażą się bardziej intuicyjne i łatwiejsze w przyswojeniu. Do identyfkowania aliasów i cmdletów służy Get-Alias:

PS> Get-Alias cd

CommandType     Name
-----------     ----
Alias           cd -> Set-Location

Oraz w przeciwnym kierunku, dostępne aliasy dla cmdleta:

PS> Get-Alias -Definition Get-Location

CommandType     Name
-----------     ----
Alias           gl -> Get-Location
Alias           pwd -> Get-Location

Zwróćię uwagę na -Definition. Praktycznie każdy cmdlet akceptuje jeden lub więcej opcjonalnych parametrów, które po poleceniu poprzedzamy średnikiem (-NazwaParametru Wartość). Get-Help i MSDN będą niezastąpionymi źródłami wiedzy na ten temat. Możemy jednak szybko przeskanować interesujący nas cmdlet/obiekt.

<psobjet>

Wiedząc już, że polecenia są opakowane w obiekty, możemy zaglądnąc do “bebchów” każdego z nich.

PS> Get-Alias | Get-Member

   TypeName: System.Management.Automation.AliasInfo

Name                MemberType     Definition
----                ----------     ----------
Equals              Method         bool Equals(System.Object obj)
GetHashCode         Method         int GetHashCode()
GetType             Method         type GetType()
ToString            Method         string ToString()
Definition          Property       string Definition {get;}
[...]

Jak widzicie mamy tutaj wgląd w strukturę całego obiektu, jego metody, właściwości. Przydaje się to szczególnie wtedy, gdy chcemy szybko rzucić okiem na dany cmdlet bez zagłębiania się w dokumentację, która z resztą jest całkiem opasła.

Operator pipy

"|", czyli tzw. pipeline operator pozwala na przekazywanie wyniku danego wywołania do kolejnego bez potrzeby rozdzielania go na osobne deklaracje etc. Bardzo popularna technika stosowana m.in w językach funkcyjnych ("|>" z F#). Powyżej przekazaliśmy <psobjet> Get-Alias do Get-Member, który (jak zaglądniecie do środka) przyjmuje paramter [-InputObject <psobject>]. W ten sposób wiemy, że możemy korzystać z pipeline’a. Zwróćie też uwagę na TypeName: System.Management.Automation.AliasInfo - jak widać nie kłamałem z tym .NET’em w środku posha :)

Filtrowanie i formatowanie

W pudełku z PS’em znajdziemy zestaw narzędzi umożliwiających w przystępny sposób formatowanie wyniku końcowego naszego polecenia/skryptu. Powiedzmy, że chcę listę pierwszych 10-ciu procesów i wynik ten dostać w postaci JSON. Brzmi skomplikowanie? Jak najbardziej! Tylko szkoda, że rozwiązanie jest trywialne:

PS> ps | select Name, Id -First 10 | ConvertTo-Json

[
    {
        "Name":  "ApplicationFrameHost",
        "Id":  4244
    },
    {
        "Name":  "AudioDevMon",
        "Id":  2124
    },
[...]

Albo tylko procesy Chrome?

PS> ps | where ProcessName -eq chrome

Handles  NPM(K)    PM(K)      WS(K) VM(M)   CPU(s)     Id  SI ProcessName
-------  ------    -----      ----- -----   ------     --  -- -----------
    287      26    55452      83712   315     3,16   2804   1 chrome
   1661      56   109428     144816   461   438,73   4232   1 chrome
[...]

Z przyzwyczajenia używam możliwie najnowszej składni (PowerShell 5.0). W starszych wersjach wyglądałoby to nieco inaczej:

Get-Process | Where-Object { $_.ProcessName -eq "chrome" }

Jako ciekawostę polecam sprawdzić co robi Out-GridView.

Użycie .NET

Do metod <psobject> możemy dobrać się na dwa sposoby:

# Bezpośrednio
(Get-Alias).GetType()

# Poprzez przypisanie
$alias = Get-Alias
$alias.GetType()

Tworzenie obiektów .NET też trudne nie jest:

$random = New-Object -TypeName System.Random
$random.Next()
# 1168874665 - serio przepisałem to z terminala i zapewniam losowość :D

Przydatne skróty

Na koniec jeszcze o paru wspomagaczach umilających pracę z poshem:

ctrl + space przy operowaniu z obiektami .NET działa jako autocompleter.
tab podpowiada parametry i property cmdletów.
f7 lub ↑/↓ historia poleceń (niestety ładny bufor z f7 został usunięty w win10).
PowerShell ISE - mały edytor z kolorowaniem składni i wbudowaną dokumentacją. Dostarczany w zestawie z poshem.
pushd/popd jako zamiennik cd. Pozwala wrócić do poprzedniej lokacji. Można sobie oaliasować np. cd/dc.

Windows “zlinuksiał”?

To pytanie zadane jest raczej w celu humorystycznym, choć Windowsowi w ostatnim czasie przybyło wiele cech, które mogłbyby pomóc w znalezieniu na nie odpowiedzi. Menedżery pakietów Chocolatey i OneGet (dostarczany w Win10) będące odpowiednikiem apt-get i wiele repozytoriów open-source do złudzenia przypominają ekosystem Linuxa. Dla mnie bomba! Bo czuję się jak ryba w wodzie.